Cách lắp ráp kính thiên văn phản xạ

Nguyên lý:

– Ánh sáng từ ngoài chiếu qua ống kính, đến gương cầu sẽ được hội tụ tại tiêu điểm của gương ứng với tiêu cự có chiều dài bằng 1/2 bán kính cong của gương.
– Thị kính dùng để quan sát ảnh nằm trên mặt phẳng tiêu cự của gương cầu.

Độ phóng đại khi thiên thể ở vô cực K= f1/f2 với f1 là tiêu cự gương cầu f2 là tiêu cự thị kính.

Đối với thị kính chúng ta có thể dùng thấu kính của các thiết bị quang học để chế lại, hoặc cũng có thể mua thị kính cho kính thiên văn một cách dễ dàng.

Bộ phận quan trọng nhất của một kính thiên văn phản xạ là gương cầu, chúng ta sẽ phải tiến hành mài nó bằng tay.
Tuy nhiên hiện nay các bạn có thể mua được gương cầu D=115 chế tạo sẵn.

B-Ráp kính phản xạ

I-Các bộ phận chính cho một kính tự ráp

+ Gương cầu :115mm tiêu cự 1000m
+ Ống kính : ống PVC phi 140mm
+ Gương chéo(Diagonal) : Lăng kính hoặc dùng gương soi bạc phía sau đã tẩy vecni để phản chiếu
+ Giá giữ gương chéo : spider
+ Ống thị kính (ống focus): ống nước tùy loại thị kính mà chọn ống phù hợp
+ Thị kính: mua với giá 100k với thị kính của kính thiên văn, hoặc có thể chế lại từ vật kính kính hiển vi, thấu kính máy ảnh … mua ở các khu chợ trời
+ Chân kính: giá gỗ hoặc ống nước

II- Các bước lắp kính

Bước 1: Lắp gương vào ống kính:
Bước 2:Gương chéo và thị kính
Bước 3: Tạo spider và ống focus
Bước 4: Chuẩn trực
Bước 5: Làm chân kính

Bước 1:Lắp gương vào ống kính:

Với gương 115cm có tiêu cự 1000mm vì thế chiều dài của ống nước phi 140mm cần mua là 1m

1. Đế gương

Khoan lỗ phi 42mm lên thân ống và lắp ống focus vào.
Nếu không có khoan, bạn có thể dùng dùi sắt đốt nóng hoặc mỏ hàn điện để khoét lỗ.
Cách chỉnh :
Lắp ống chuẩn trực vào ống focus. Nới lỏng con vít M3, xoay gương chéo để dạng gương nhìn thấy qua ống chuẩn trực là tròn (nếu gương ellipse) hay vuông (gương chữ nhật).
Xoay và lắc cả ống focus cho đến khi vạch chữ thập nằm vào giữa ảnh gương sơ cấp hay đáy ống kính .
Dán cố định ống focus vào thân ống kính bằng keo dán ống PVC hoặc 502.

Bước 4:Chuẩn trực

Bài viết của anh Lê Quang Thủy

Chuẩn trực Kính thiên văn Kiểu Newton.

Kính không chuẩn trực đúng ảnh sẽ nhoè thậm chí sẽ tạo ảnh đôi khi quan sát các ngôi sao sáng.
TL dưới đây tôi lược dịch từ trang https://www.bbastrodesigns.com/howtoalign.html của TG Mel Bartels.
Bạn chuẩn bị một ống Chuẩn trực (Collimator) có đường kính bằng với thị kính thường dùng, chiều dài khoảng gấp 2. Bít một đầu ống, khoan một lỗ khoảng 5mm ở tâm đầu bít làm lỗ ngắm. Đầu kia dùng chỉ làm một vạch chữ thập đúng tâm ống.

Đút ống vào ống Focus, và ngắm qua lỗ. Bạn sẽ thấy như hình 1

Điểm ngắm chuẩn của bạn là vạch chữ thập và thành ống chuẩn trực (hay thành ống Focus). Tiếp đó là gương thứ cấp (diagonal), nhìn xa hơn là ảnh của : gương sơ cấp (primaire), gương thứ cấp, đáy ống Focus, vạch chữ thập và lỗ ngắm.
Bạn thấy tất cả đều sai lệch so với các điểm ngắm chuẩn . Tuần tự chỉnh theo từng bước :
1/ Chỉnh vị trí gương thứ cấp vào giữa tâm ống Focus. Nếu chỉnh không hết bạn chỉnh luôn cả thân ống Focus bằng cách chêm chân ống và khoá chặt lại.

2/ Chỉnh ảnh của gương sơ cấp vào giữa gương thứ cấp bằng cách chỉnh độ nghiêng của gương thứ cấp. Các bộ giá đỡ gương thứ cấp đều có 3 vis chỉnh độ nghiêng này.( Giá tự chế không có vis chỉnh thì chỉnh bằng cách chêm chân. Tôi cũng dùng cách này)
Gương sơ cấp mua thường có vòng chỉ tâm bằng nhựa dán tại tâm gương. Bạn chỉnh sao cho ảnh của tâm này đúng giữa vạch chữ thập. (Gương tự mài có thể chấm tâm bằng bút lông (dạ) đỏ. Tâm này nằm ngay vùng bóng tối của gương thứ cấp, nên tôi nghĩ không tẩy vết chấm tâm đi cũng chẳng sao !)
Nếu không , bạn có thể canh theo vòng chu vi gương cũng được.

3/ Chỉnh độ nghiêng gương sơ cấp sao cho ảnh của hay lỗ ngắm trùng với vạch chữ thập.
Chú ý sau khi chỉnh ảnh của gương thứ cấp có thể không đúng giữa tâm nhưng điều này không quan trọng.

Bây giờ kính đã chuẩn trực xong. Bạn thử ngắm lại vì sao “đôi” lúc nãy xem có gì khác không nhé. Ảnh các hành tinh, các chi tiết trên mặt trăng sẽ nét hơn và quang sai biên của thị kính cũng sẽ giảm bớt.

—
Tài liệu thêm https://www.cloudynights.com/documents/primer.pdf

Bước 5:Làm chân kính
————Giá Dobson (bằng gỗ hoặc ván ép)—————-
Dưới đây là bản vẽ giá Dobson cho kính 114mm. Các bạn có thể tự làm lấy hoặc mang ra tiêm nhờ thợ đóng.

– Chú ý: Lỗ phi 12 chúng ta sẽ chêm bạc kim loại vào để bảo vệ và dùng bulong 6li để giữ 2 đế với nhau.

Loại bạc này các bạn ở SG có thể mua với giá 3000/cặp tại địa chỉ: cửa hàng Tam Nhất, số 192-194 Nguyễn Kim, P.14, Q.10 (góc Nguyễn Kim-3/2). Các bạn ở những vùng khác tùy điều kiện có thể thay đổi đường kính lỗ và nvl khác phù hợp hơn.