16/09/1946, Ngày mất nhà vật lý học, thiên văn học, toán học người Anh Sir James Hopwood Jeans

James Jeans sinh ra ở Lancashire, tây bắc nước Anh. Năm 1898, ông tốt nghiệp đại học Cambridge và ở lại trường tham gia công tác giảng dạy. Năm 1904, ông chuyển đến đại học Princeton, Hoa Kỳ giảng dạy môn toán ứng dụng. Năm 1910, ông quay trở lại trường Cambridge.

Dựa trên những nghiên cứu về vật thể quay, James Jeans đã phủ nhận học thuyết của Laplace về sự hình thành của hệ Mặt Trời từ đám mây khí và bụi. Ông cho rằng, các hành tinh đã được hình thành từ sự cô đọng các vật chất bắn ra từ Mặt Trời do ảnh hưởng của một ngôi sao chuyển động ngang qua. Hiện nay, lý thuyết này của James Jeans đã không còn được chấp nhận. Ông cũng là người đầu tiên đưa ra giả thiết về một vũ trụ ổn định, dựa trên giả thuyết về sự sinh ra liên tục của vật chất. Tuy nhiên, giả thiết này đã bị bác bỏ bởi sự khám phá ra bức xạ phông vũ trụ (cosmic microwave background) năm 1965.

Ảnh: Sir James Hopwood Jeans (11/09/1877 – 16/09/1946)

James Jeans đã tìm ra công thức tính bán kính tới hạn của các đám mây khí và bụi trong vũ trụ dựa trên nhiệt độ, mật độ và khối lượng của các hạt vật chất. Bán kính này được gọi là “Jeans length” (độ dài Jeans). Nếu một đám mây khí và bụi có bán kính nhỏ hơn “Jeans length”, quá trình hình thành sao sẽ không thể xảy ra (và ngược lại)

James Jeans là tác giả của rất nhiều tác phẩm chuyên khảo hoặc phổ biến kiến thức như: The Stars in Their Courses (Những ngôi sao trong quá trình phát triển, xuất bản năm 1931), The New Background of Science (Những nền tảng của khoa học hiện đại, xuất bản năm 1933); The Universe Around Us (Vũ trụ quanh ta, xuất bản năm 1934), Through Space and Time (Xuyên qua không gian và thời gian, xuất bản năm 1934), The Mysterious Universe (Vũ trụ bí ẩn), Physic and Philosophy (Vật lý và Triết học), …

Tên ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng, một crater trên Sao Hỏa.

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 – 2007. September 16 – Births, Deaths, Events, https://www.todayinsci.com/9/9_16.htm
[2]Wikipedia, 08/2007. James Hopwood Jeans, https://en.wikipedia.org/wiki/Sir_James_Jeans

Hero_Zeratul
Box Thiên văn học – ttvnol.com