30/08/1844 – Ngày mất nhà thiên văn học Anh Francis Baily

Francis Baily là con trai một chủ nhà băng ở ở Newbury, Berkshire, phía nam nước Anh. Khi còn thanh niên, Baily rất đam mê phiêu lưu, thám hiểm. Tháng 10/1796, ông đã có chuyến viễn du qua các vùng đất chưa được khai phá ở Bắc Mỹ. Chuyến đi kéo dài hơn 1 năm, đến tháng 3/1798, Baily quay trở lại Newbury. Năm 1799, ông được thuê để thực hiện chuyến thám hiểm Niger, Tây Phi. Tuy nhiên, do các khó khăn về tài chính, chuyến đi đã bị hủy bỏ. Từ năm 1799, Baily bắt đầu tham gia thị trường chứng khóa London. Ông đã gây dựng được một sản nghiệp rất lớn nhờ vào tài năng của mình trong lĩnh vực kinh doanh. Baily còn là tác giả của một số tác phẩm về kinh tế, xã hội rất nổi tiếng xuất bản trong những năm đầu thế kỷ 19 [2]

Ảnh: Francis Baily (28/04/1774 – 30/08/1844) [1]

Trong những năm 1810, Baily tiến hành việc biên soạn một tác phẩm về lịch sử. Trong quá trình nghiên cứu, ông đã chú ý đến các đoạn viết về nhật thực, nguyệt thực. Ông cũng đã tiến hành tính toán, kiểm tra lại thời gian xảy ra các hiện tượng được ghi trong sách sử. Sau đó, ông tiếp tục tiến hành các quan sát và nghiên cứu trong lĩnh vực thiên văn. Năm 1820, ông là một trong những thành viên sáng lập của hội Thiên văn Hoàng gia (Royal Astronomical Society). Năm 1925, ông quyết định dứt hẳn ra khỏi các hoạt động kinh doanh để tập trung cho thiên văn học [2]

Năm 1827, Baily đã hoàn thành bản danh mục bao gồm 2881 ngôi sao cho hội Thiên văn Hoàng gia. Năm 1829, ông góp phần quan trọng vào việc cải tiến niên giám hàng hải. Từ năm 1857, ông tham gia vào việc tinh chỉnh các danh mục sao của Joseph de Lalande và Nicolas de Lacaille với hơn 57 nghìn ngôi sao. Ông là người điều hành việc biên soạn danh mục bao gồm 8377 ngôi sao cho Hội đồng Anh (British Association). Baily còn là người tham gia kiểm duyệt, phản biện hoặc tinh chỉnh các danh mục sao của Ptolemy, Tycho Brahe, Edmund Halley, Hevelius, Ulugh Beg, Tobias Mayer [3]

Trong quá trình quan sát nhật thực hình khuyên ngày 15/5/1836, ông đã mô tả sự xuất hiện của “chuỗi ngọc Baily” (Baily’s Beads). Đó là sự xuất hiện của những “đốm sáng” ở vùng biên Mặt Trăng đang chuẩn bị tiếp xúc với biên của Mặt Trời hoặc vừa rời khỏi biên Mặt Trời sau khi tiếp xúc. Baily đã giải thích chính xác nguyên nhân của hiện tượng này là do địa hình không bằng phẳng của Mặt Trăng. Ánh sáng đã dọi qua các khe núi, các thung lũng, … của Mặt Trăng, tạo ra các điểm sáng nổi bật trên nền đen khi Mặt Trời bị che khuất [3]

Tên ông được đặt tên cho một crater trên Mặt Trăng [3]

Ảnh: Chuỗi ngọc Baily