22/10/1905, Ngày sinh nhà vật lý học Hoa Kỳ Karl Guthe Jansky

Karl Jansky sinh ra ở bang Oklahoma, miền trung Hoa Kỳ. Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành vật lý đại học Wincosin-Madison năm 1927, Jansky làm việc tại phòng thí nghiệm Bell tại New Jersey. Trong thời gian đó, phòng thí nghiệm Bell đang thực hiện một dự án dùng sóng ngắn (bước sóng từ 10-20 mét) để truyền tin radio vượt Đại Tây Dương. Jansky được giao nhiệm vụ tìm hiểu các nguồn phát sóng tự nhiên có thể gây nhiễu cho quá trình truyền. Jansky đã xây dựng một ăngten hoạt động tại tần số 20.5 MHz (tương ứng với bước sóng 14.6 mét). Ăngten có đường kính khoảng 33 mét, cao khoảng 6 mét, có khả năng quay để thu sóng tại mọi hướng. Sau một vài tháng thu thập dữ liệu, Jansky đã phân loại các nguồn phát sóng vô tuyến tự nhiên thành 3 nhóm: từ những cơn dông ở gần, từ những cơn dông ở xa và từ một nguồn chưa thể xác định. Ông tiếp tục nghiên cứu trong hơn 1 năm và nhận thấy sự biến đổi cường độ của sóng radio thu được từ “nguồn không xác định” có chu kỳ vào khoảng 23 giờ 56 phút (bằng đúng chu kỳ chuyển động của thiên cầu). So sánh với các bản đồ thiên văn, Jansky đã kết luận nguồn phát sóng vô tuyến “bí ẩn” đó chính là Ngân Hà và cường độ sóng thu được lớn nhất khi ăngten hướng về phía tâm Ngân Hà trong chòm sao Sagittarius. Jansky muốn tiếp tục theo đuổi vấn đề này và đã trình lên phòng thí nghiệm Bell một dự án xây dựng một ăngten mới nhậy hơn, chuyên dùng để nghiên cứu nguồn bức xạ vô tuyến của Ngân Hà. Tuy nhiên, dự án không được duyệt với lý do nguồn bức xạ vô tuyến này không gây ảnh hưởng nhiều đến quá trình truyền tin vượt Đại Tây Dương. Jansky được phân công những nhiệm vụ khác và từ đó cho đến khi qua đời, ông không làm thêm 1 công việc nào có liên quan đến thiên văn học.

Ảnh: Karl Guthe Jansky (22/10/1905 – 14/02/1950)

Đã có nhiều ý kiến cho rằng phát hiện của Jansky hoàn toàn xứng đáng để trao giải thưởng Nobel vật lý (tiếc thay, ông đã đột ngột qua đời ở tuổi 44). Jansky được tôn vinh là một trong những người khai sinh ra ngành thiên văn vô tuyến. Tên ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng, cho đơn vị đo mật độ bức xạ vô tuyến dùng trong thiên văn học (Jy).

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 – 2007. October 22 – Births, Deaths, Events, https://www.todayinsci.com/10/10_22.htm
[2]Wikipedia, 10/2007. Karl Guthe Jansky, https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Jansky

Hero_Zeratul
Box Thiên văn học – ttvnol.com