Ngày 21/11, Ngày mất nhà vật lý học Hoa Kỳ gốc Italia Bruno Benedetto Rossi (13/04/1905 – 21/11/1993

Ngày mất nhà vật lý học Hoa Kỳ gốc Italia Bruno Benedetto Rossi (13/04/1905 – 21/11/1993). Ông là một trong những người đi tiên phong trong việc nghiên cứu thiên văn tia X.

Bruno Rossi sinh ra tại Venice, Italia. Sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại đại học Bologna, ông đến làm trợ lý tại khoa Vật Lý trường đại học Florence. Tại đây, ông đã có những phát hiện đầu tiên liên quan đến nguồn gốc của các tia vũ trụ. Năm 1932, ông được bổ nhiệm làm giáo sư vật lý thực nghiệm tại trường đại học Padua. Rossi và vợ đều là người Do Thái, vì vậy, ông bị chính phủ phát xít kỳ thị. Năm 1938, ông và vợ đã rời Italia sang định cư tại Hoa Kỳ.

Ảnh: Bruno Benedetto Rossi (13/04/1905 – 21/11/1993).

Tháng 6 năm 1939, Rossi bắt đầu làm trợ lý nghiên cứu tại trường đại học Chicago. Các thí nghiệm của ông trong thời gian làm việc tại đây đã đặt tiền đề cho việc chứng minh sự phân rã của các hạt cơ bản. Từ năm 1942, ông được bổ nhiệm làm giáo sư tại đại học Cornell. Trong Thế chiến thứ 2, ông tham gia vào nhóm nghiên cứu radar và phát triển một số dụng cụ phục vụ cho việc chế tạo bom nguyên tử. Chiến tranh kết thúc, ông chuyển đến làm việc tại MIT. Tại đây, ông đã tham gia thành lập nhóm nghiên cứu các tia vũ trụ. Nhóm của ông thực hiện việc tìm hiểu nguồn gốc của các tia vũ trụ cũng như đặc điểm của những hạt sinh ra khi các tia vũ trụ tương tác với vật chất. Ông cũng là người đầu tiên tiến hành việc khảo sát trực tiếp các đặc tính của plasma trong môi trường liên hành tinh bằng cách gắn các thiết bị đo đạc lên tên lửa đẩy. Năm 1962, nhóm nghiên cứu của ông đã phát hiện ra nguồn bức xạ tia X ngoài hệ Mặt Trời đầu tiên : Scorpius-X1. Nếu không tính đến Mặt Trời thì đây là nguồn bức xạ tia X mạnh nhất mà con người đã từng phát hiện được.

Tên ông được đặt cho một vệ tinh nghiên cứu tia X của NASA (RXTE, Rossi X-ray Timing Explorer, hoạt động từ năm 1995 đến nay), một giải thưởng thường niên trao tặng cho các nhà thiên văn vật lý của hội Thiên văn Hoa Kỳ.

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 – 2007. November 21 – Births, Deaths, Events, https://www.todayinsci.com/11/11_21.htm
[2]Wikipedia, 10/2007. Bruno Rossi, https://en.wikipedia.org/wiki/Bruno_Rossi
[3]The Rossi X-ray Timing Explorer Learning Center, last modified 16-Dec-2002. Who is Bruno Rossi?, https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/xte/learning_center/name.html

Trần Tuấn Tú
ttvnol.com