Henry Norris Russell sinh ra ở bang NewYork, đông bắc Hoa Kỳ. Ông tốt nghiệp đại học Princeton chuyên ngành toán học năm 1897 (khi mới chỉ 19 tuổi). Năm 1900, ông bảo vệ thành công luận văn tiến sĩ thiên văn. Russell đã giành toàn bộ thời gian (6 thập kỷ) làm việc tại Princeton với cương vị giáo sư và giám đốc đài thiên văn của trường. Năm 1913, độc lập với nhà thiên văn Enjnar Hertzsprung, ông đã hoàn thiện biểu đồ biểu diễn sự phụ thuộc lẫn nhau của các yếu tố: cấp sao tuyệt đối, độ trưng, loại và nhiệt độ bề mặt của các ngôi sao. Biểu đồ này đóng vai trò quan trọng trong quá trình nghiên cứu sự tiến hóa của các ngôi sao và đã được đặt theo tên 2 tác giả. (1).
Ảnh: Henri Norris Russell (25/10/1877 – 18/02/1957)
Russell được đánh giá là một trong những nhà thiên văn học có ảnh hưởng lớn nhất của Hoa Kỳ trong giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIX. Một số tài liệu đã tôn vinh ông là “Dean of American astronomer” (Chủ nhiệm của các nhà thiên văn Hoa Kỳ). Cùng với học trò hoặc các trợ lý, đồng nghiệp, Russell đã hoàn thành nhiều công trình quan trọng, chủ yếu tập trung vào đặc điểm và sự tiến hóa của các ngôi sao như:
+ Cùng với học trò là Harlow Shapley, Russell đã phân tích ánh sáng từ những cặp sao đôi che khuất để tính khối lượng của chúng.
+ Cùng với trợ tá là Charlotte Sitterly, Russell đã tiến hành việc phân tích khối lượng hàng ngàn hệ sao đôi bằng các phép thống kê.
+ Cùng với Walter S.Adams, Russell đã áp dụng lý thuyết về sự ion hóa để nghiên cứu khí quyển sao, khẳng định phát hiện của Gecilia Gaposchkin về thành phần chủ yếu của các ngôi sao là khí hydro.
+ …
Tên ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng, một crater trên Sao Hỏa và một tiểu hành tinh (asteroid 1762 Russell).
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 – 2007. October 25 – Births, Deaths, Events, https://www.todayinsci.com/10/10_25.htm
[2]JST, 2006-02-25. The Bruce Medalists, Henri Norris Russell, https://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Russell/index.html
Ghi chú
(1) Trong viết ngày 08/10 về nhà thiên văn Enjnar Hertzsprung, tôi đã viết “Trong giai đoạn từ năm 1911 đến 1913, cùng với nhà thiên văn học Hoa Kỳ Henry Norris Russell, Hertzsprung đã xây dựng và hoàn thiện biểu đồ biểu diễn sự phụ thuộc lẫn nhau của các yếu tố: cấp sao tuyệt đối, độ trưng, loại và nhiệt độ bề mặt của các ngôi sao” . Qua việc tìm hiểu thêm 1 số tài liệu về Russell, có thể kết luận rằng, ông và Hertzsprung đã độc lập xây dựng biểu đồ này.
Hero_Zeratul
Box Thiên văn học – ttvnol.com
Bình luận