Edwin Hubble sinh ra tại thành phố Marshfield, bang Missouri, Hoa Kỳ. Năm 1898, gia đình ông chuyển đến sống tại thành phố Wheaton, bang Illinois. Hubble cũng rất có năng khiếu về thể thao, khi còn là học sinh trung học, ông đã từng phá kỷ lục về nhảy cao của bang Illinois. Năm 1910, ông tốt nghiệp đại học Chicago chuyên ngành toán và thiên văn. Sau đó, ông nhận được học bổng để học sau đại học tại trường Oxford. Tại đây, ông không tiếp tục theo đuổi thiên văn mà chuyển sang học luật. Năm 1913, ông quay trở lại Hoa Kỳ, làm giáo viên và huấn luyện viên bóng rổ tại trường trung học New Albany, bang Indiana. Ông cũng đồng thời là thành viên của hội luật sư Kentucky.
Tuy nhiên, niềm đam mê thiên văn học tiếp tục thôi thúc Hubble. Ông đã quay trở lại làm nghiên cứu sinh tại đài thiên văn Yerkes. Năm 1917, ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ với đề tài: “Photographic Investigations of Faint Nebulae” (Nghiên cứu các tinh vân mờ dựa trên ảnh chụp) (lưu ý rằng tại thời điểm đó, khái niệm “nebula” bao gồm cả các thiên hà, đám sao và tinh vân).
Ảnh: Edwin Powell Hubble (20/11/1889 – 28/09/1953)
Sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, Hubble tham gia thế chiến thứ nhất. Năm 1919, sau khi giải ngũ với quân hàm thiếu tá, ông làm việc tại đài thiên văn Mount Wilson, bang California. Trong giai đoạn từ năm 1923 – 1925, Hubble đã sử dụng chiếc kính thiên văn khổng lồ 100 inch Hooker tìm ra các biến tinh Cepheid trong các “tinh vân” NGC-6822, M-31 (“tinh vân” Andromeda) và M-33. Dựa trên các kết quả đo khoảng cách dựa trên biến tinh Cepheid, Hubble đã chứng minh những “tinh vân” trên thật sự nằm ngoài Ngân Hà của chúng ta, chấm dứt sự tranh cãi về “quy mô vũ trụ” đầu thế kỷ XX. Hubble cũng đã đưa ra hệ thống phân loại các thiên hà dựa trên hình dạng của chúng (thiên hà ellipse, thiên hà xoắn ốc và thiên hà không định hình).
Trong quá trình quan sát các thiên hà, Hubble đã nhận thấy rằng các thiên hà đang dịch chuyển ra xa nhau và vận tốc dịch chuyển tỉ lệ với khoảng cách. Năm 1929, ông đã khái quát hóa điều này thành “định luật Hubble” nổi tiếng. Phát hiện của Hubble đã khiến cho Einstein từ bỏ suy nghĩ vũ trụ là một hệ tĩnh. Năm 1931, Einstein đã đến thăm và cảm ơn Hubble.
Ảnh: Kính thiên văn phản xạ 100 inch Hooker
Thế chiến thứ 2 nổ ra, từ năm 1942, Hubble phục vụ cho quân đội Hoa Kỳ với vai trò cố vấn khoa học. Chiến tranh kết thúc, ông quay trở lại các công việc nghiên cứu tại đài thiên văn Mount Wilson. Ông đã tiếp tục xúc tiến quá trình xây dựng kính thiên văn phản xạ Hale của đài thiên văn Mount Palomar. Năm 1948, kính thiên văn Hale hoàn thành, Hubble là người đầu tiên sử dụng chiếc kính 200 inch này.
Hubble được tôn vinh là “cha đẻ của ngành Vũ trụ học quan sát” (father of observational cosmology). Những công trình của Hubble đã đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của Thiên văn học. Quy mô của “vũ trụ” không còn bị bó hẹp trong dải Ngân Hà của chúng ta, trong vũ trụ có vô vàn những thiên hà tương tự như vậy. Các thiên hà đang chuyển động ra xa nhau, vũ trụ đang giãn nở, … Định luật Hubble là một trong những tiền đề cho sự ra đời của thuyết Bigbang.
Tên ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng, một tiểu hành tinh (asteroid 2069), một tinh vân (NGC-2261, “Hubble”s Variable Nebula”), định luật biểu diễn mối tương quan giữa vận tốc lùi xa của các thiên hà và khoảng cách từ chúng đến người quan sát. Ngày 24/04/1990, kính thiên văn vũ trụ Hubble đã được phóng vào không gian. Đây cũng là kính thiên văn đầu tiên trong hệ thống “NASA Great Space Observatories” bao gồm 4 kính thiên văn/đài thiên văn không gian : Hubble (quan sát chủ yếu tại bước sóng khả kiến), Compton (quan sát chủ yếu tại bước sóng tia gamma), Chandra (quan sát chủ yếu tại bước sóng tia X) và Spitzer (quan sát chủ yếu tại bước sóng hồng ngoại). Trải qua hơn 17 năm hoạt động, kính thiên văn Hubble giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển thiên văn học hiện đại và phổ biến Thiên văn học đối với cộng đồng.
Ảnh: Kính Hubble ngoài không gian (tàu Discovery chụp tháng 2 năm 1997)
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 – 2007. September 28 – Births, Deaths, Events, https://www.todayinsci.com/9/9_28.htm
[2]Wikipedia, 09/2007. Edwin Powell Hubble, https://en.wikipedia.org/wiki/Edwin_Hubble
[3]JST, 2006-02-25. The Bruce Medalists, Edwin Powell Hubble, https://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Hubble/index.html
[4]EdwinHubble.com, Last modified: March 25, 2003. Edwin Powell Hubble, Biography, https://www.edwinhubble.com/hubble_bio_001.htm
Hero_Zeratul
Box Thiên văn học – ttvnol.com
Bình luận